Halina Marta Kurowska, znana po mężu jako Juniszewska, odgrywała znaczącą rolę w polskim ruchu oporu podczas II wojny światowej. Urodziła się 29 lipca 1915 roku w Chełmży i zmarła 2 stycznia 1984 roku w Gdańsku.
Była podporucznikiem Armii Krajowej oraz łączniczką Komendy Naczelnej Tajnej Organizacji Wojskowej „Gryf Pomorski”. Jej zaangażowanie i determinacja doprowadziły do tego, że stała się organizatorką oraz komendantką żeńskiego pionu „Gryfa” pod nazwą „Przedświt”. W ramach swojej działalności Halina pełniła także rolę łączniczki przewodniczącego Organizacji Ziem Zachodnich „Ojczyzna”.
W dalszej części swojej kariery, została łączniczką, a następnie komendantką łączniczek w dowództwie batalionu „Iwo” Armii Krajowej, co dodatkowo świadczy o jej wielkim oddaniu i wysokich umiejętnościach w pracy w tak wymagających warunkach.
Życiorys
Młodość
Halina Marta Kurowska przyszła na świat jako trzecie z sześciorga dzieci Zofii z Politowiczów oraz inż. Bolesława Kurowskiego. Po rodzonych braciach, Bożysławie (1911) i Krzesławie (1913), miała szansę zdobywać wykształcenie, które w jej przypadku rozpoczęło się w Chełmży. Ukończyła wczesną edukację w miejscowej szkole powszechnej, po czym spędziła rok w szkole średniej ss. Urszulanek w Belgii. W roku 1936 z powodzeniem ukończyła Państwowe Seminarium Nauczycielskie Żeńskie im. Królowej Jadwigi w Toruniu.
W latach 1933–1936 aktywnie uczestniczyła w Przysposobieniu Wojskowym Kobiet, gdzie zaliczyła kurs instruktorki w hufcu szkolnym nr 2. Po zakończeniu edukacji podjęła pracę w Szkole Powszechnej w Grzywnie (pow. toruński), później była nauczycielką w Szkole Powszechnej nr 10 w Chełmży, gdzie dyrektorował Józef Gierszewski. Dzięki ojcu oraz działaczowi organizacji, poznała członków Tajnej Organizacji Konspiracyjnej „Grunwald”, do której przystąpiła w czerwcu 1939 roku, angażując się w ukrywanie broni i materiałów wybuchowych w obliczu nadchodzącej wojny.
II wojna światowa
W Chełmży mieszkała z rodzicami aż do roku 1942, kiedy to została wysiedlona do Karsina (pow. chojnicki). Tam znowu nawiązała kontakt z Józefem Gierszewskim, który pełnił funkcję Komendanta Naczelnego Tajnej Organizacji Wojskowej „Gryf Pomorski”. W lutym 1942 roku weszła w szeregi tej organizacji. W lipcu tego samego roku awansowała na komendantkę Pomocniczej Służby Kobiet „Przedświt”, gdzie działała pod pseudonimem „Kryształ”. W obliczu zagrożenia ze strony Gestapo, w lipcu 1943 roku postanowiła udać się z Pomorza do Warszawy.
W stolicy skontaktowała się z przyjaciółmi swojego brata Bożysława, w tym z Włodzimierzem Wnukiem oraz Witoldem Grottem, siedzącymi w Organizacji Ziem Zachodnich „Ojczyzna”. Tam używała pseudonimu „Sabina”, spełniając funkcję łączniczki przewodniczącego „Sławka” (Jan Jacek Nikisch). Równocześnie studiowała na Wydziale Oświaty i Bibliotekarstwa Tajnego Uniwersytetu Ziem Zachodnich. Działała w „Ojczyźnie” aż do momentu wybuchu powstania warszawskiego.
Powstanie warszawskie
1 sierpnia 1944 roku zgłosiła się do punktu rekrutacyjnego przy ul. Marszałkowskiej 74. Początkowo przydzielono ją do pracy jako łączniczkę w dowództwie batalionu „Iwo”, a równolegle mimo zmiany warunków, pracowała w referacie łączności WSK Pierwszego Rejonu I Obwodu Okręgu Warszawskiego AK. Ostatecznie została komendantką łączniczek tego batalionu.
Niewola
Po klęsce powstania, Halina trafiła do niewoli pod fałszywym nazwiskiem Helena Gara. Od października 1944 roku była jeńcem Stalagu X B Sandbostel, a w grudniu, po ujawnieniu swojego stopnia oficerskiego, została przetransportowana do Oflagu IX C Molsdorf w Turyngii. Razem z grupą kobiet-oficerów trafiła do Blankenhain. Ostatecznie 13 kwietnia 1945 roku została wyzwolona przez pododdziały 3 Armii USA, dowodzonej przez generała Pattona.
Powrót do kraju
Po uwolnieniu, Halina z grupą byłych jeńców trafiła do metalurgicznej fabryki w Burgu w Hesji, gdzie miała szczęście spotkać swojego brata Krzesława, który również był byłym jeńcem Oflagu VII A Murnau. Wspólnie odwiedzili Oflag w Murnau, który stał się centrum polskości w okupowanych Niemczech. 12 września 1945 roku wyszła za mąż za ppor. Jerzego Szczęsnego Juniszewskiego, który był jeńcem od września 1939 roku w tym samym obozie, a po zakończeniu działań wojennych pełnił rolę oficera łącznikowego PSZ w Innsbrucku w Austrii. W 1946 roku na świat przyszedł ich syn Jacek Piotr, a następnie wraz z mężem wrócili do Polski, osiedlając się w Mieroszowie koło Wałbrzycha.
PRL
W Mieroszowie Halina urodziła drugiego syna, Macieja Szczęsnego (1948), oraz córkę Małgorzatę Zofię (1950). W 1951 roku rodzina przeniosła się do Legnicy, gdzie podjęła pracę jako sekretarka Wydziału Cywilnego w Sądzie Powiatowym. Od 1957 roku uczyła jako katechetka w Szkole Podstawowej nr 10, a z późniejszych lat była wychowawczynią w internacie Technikum Spożywczego aż do sierpnia 1961 roku. Po krótkim czasie pracy w niepełnym wymiarze godzin, przeszła na rentę, a później na emeryturę. Zmarła 2 stycznia 1984 roku w Akademii Medycznej w Gdańsku, a jej ostatnie pożegnanie odbyło się 6 stycznia 1984 roku w Legnicy.
Odznaczenia i awanse
Halina Marta Kurowska zdobyła liczne odznaczenia i awanse w trakcie swojej służby.
- awans do stopnia podporucznika AK w Warszawie, 29 września 1944 roku,
- nagroda Medal Wojska przyznana trzykrotnie w Londynie, 15 sierpnia 1948 roku,
- Krzyż Partyzancki, Warszawa, 30 lipca 1975 roku,
- Krzyż Armii Krajowej w Londynie, 10 listopada 1983 roku.
Przypisy
- bibl. poz. 6, s. 160.
- bibl. poz. 8, s. 253
- a b c d e f g bibl. poz. 1.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Mieczysław Szczepański (cichociemny) | Konrad Żelazny | Tomasz Piotrowski (generał)Oceń: Halina Marta Kurowska