Konrad Żelazny

Wojsko i służby mundurowe

Konrad Piotr Żelazny, urodzony 19 października 1890 roku w Chełmży, to postać, która zapisała się w historii jako major piechoty w Wojsku Polskim.

Żelazny otrzymał Order Virtuti Militari, co świadczy o jego niezwykłych osiągnięciach wojskowych oraz poświęceniu w służbie kraju.

Jego życie zakończyło się tragicznie 8 października 1939 roku w Szczebrzeszynie, co dodaje głębi jego historycznej narracji.

Życiorys

Konrad Żelazny przyszedł na świat 19 października 1890 roku w Chełmży, wówczas w powiecie toruńskim, w rejencji kwidzyńskiej. Pochodził z rodziny Pawła i Józefy z Kowalewskich. W lutym 1910 roku ukończył Seminarium Nauczycielskie w Grudziądzu, a 1 czerwca tego samego roku rozpoczął pracę jako nauczyciel w Szkole w Połczynie. Wkrótce, od 1 października 1911 do 1 października 1912, odbył obowiązkową służbę wojskową w armii niemieckiej jako jednoroczny ochotnik. Po jej zakończeniu kontynuował swoją karierę nauczycielską w Jamnie.

W czasie I wojny światowej, od 1 sierpnia 1914 do 27 grudnia 1918, brał udział w walkach w szeregach armii niemieckiej. 27 czerwca 1916 roku awansował na podporucznika. Po zakończeniu działań wojennych, 7 stycznia 1919, wrócił do pracy nauczyciela w Jamnie. W tym samym roku, 5 października, wstąpił do tajnej Organizacji Wojskowej Pomorza. 1 lutego 1920 roku, w Kościerzynie, zorganizował batalion wartowniczy i objął nad nim dowództwo.

Po likwidacji batalionu, 10 lutego 1920 roku, przeszedł do Wojska Polskiego i służył w 66 pułku piechoty. W czasie wojny z bolszewikami, dowodził najpierw kompanią techniczną, a następnie 11 kompanią oraz III batalionem. 15 i 16 września 1920 roku wziętał udział w walkach pod Horodcem, gdzie został ciężko ranny. Z pola walki wyniósł go kapral Jan Kiedrowski.

W dowodach na odznaczenie Orderem Virtuti Militari napisano o Konradzie Żelaznym:

„Ppor. Żelazny dowódca 11. kompanii i 3. kompanii ckm 66 pp dnia 15 września 1920, kiedy I batalion 66 pp będąc okrążony przez atakującą bolszewicką kawalerię cofał się za kanał Dniepr-Bug, ppor. Żelazny porwawszy sobą swą kompanię rzucił się do kontraataku na szarżującego nieprzyjaciela…”

Po wojnie Żelazny pozostał w służbie zawodowej, a 3 maja 1922 roku awansował na kapitana, a w 1924 na majora. W październiku 1926 roku został przeniesiony do 4 pułku piechoty Legionów w Kielcach, a później pracował w Powiatowych Komendach Uzupełnień w Suwałkach i Katowicach. Na początku 1939 roku przeszedł w stan spoczynku i osiedlił się w Piekarach, które są obecnie dzielnicą Gniezna.

W czasie kampanii wrześniowej 1939 roku dowodził batalionem w grupie podpułkownika Władysława Adamusa, będącej częścią grupy „Kowel” pułkownika Leona Koca. Niestety, 30 września, podczas walk w okolicy Dzwoli, odniosł ciężkie rany w obie nogi, co doprowadziło do amputacji nogi w szpitalu w Szczebrzeszynie. Mimo starań, 8 października zmarł w wyniku odniesionych ran i został pochowany na cmentarzu parafialnym w Szczebrzeszynie.

Był wdowcem i miał córkę Annę, urodzoną 16 stycznia 1930 roku.

Ordery i odznaczenia

W dorobku Konrada Żelaznego znajdują się liczne wyróżnienia i odznaczenia, które stanowią potwierdzenie jego zasług oraz oddania w służbie wojskowej. Warto zwrócić uwagę na następujące nagrody:

  • Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 108 – 19 lutego 1921,
  • Krzyż Walecznych – 7 lutego 1921,
  • Złoty Krzyż Zasługi – 1938 „za całokształt zasług w służbie wojskowej”.

Przypisy

  1. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 08.09.2023 r.]
  2. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 08.09.2023 r.]
  3. Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 08.09.2023 r.]
  4. Faszcza 2011 ↓, s. 178.
  5. Głowacki 1986 ↓, s. 228, 422.
  6. Skłodowski 2021 ↓, s. 674.
  7. Kolekcja ↓, s. 11.
  8. Kolekcja ↓, s. 9.
  9. Kolekcja ↓, s. 2.
  10. Kolekcja ↓, s. 4.
  11. Kolekcja ↓, s. 3.
  12. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 30.04.1922 r., s. 321.
  13. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 1 z 28.01.1931 r., s. 12.
  14. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 22 z 22.07.1922 r., s. 551.
  15. Jankiewicz 1929 ↓, s. 26–30.
  16. Jankiewicz 1929 ↓, s. 28.
  17. Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 280.
  18. Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 524.
  19. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11.11.1938 r., s. 21.
  20. Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 45.
  21. Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 314.
  22. Lista starszeństwa 1935 ↓, s. 17.
  23. Spis oficerów 1921 ↓, s. 192.
  24. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 42 z 11.10.1926 r., s. 335.

Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":

Tomasz Piotrowski (generał) | Halina Marta Kurowska | Mieczysław Szczepański (cichociemny)

Oceń: Konrad Żelazny

★★★★★
Średnia ocena:4.65 Liczba ocen:7