Stefan Wincenty Frelichowski to postać znacząca w historii polskiego harcerstwa oraz katolickiego duchowieństwa. Urodził się 22 stycznia 1913 roku w Chełmży, a jego życie zakończyło się tragicznie 23 lutego 1945 roku w Dachau, gdzie dostąpił męczeńskiej śmierci.
Frelichowski, pełniąc funkcję księdza, był także podharcmistrzem oraz wiernym harcerzem Związku Harcerstwa Polskiego. Jego zaangażowanie w sprawy harcerskie oraz duchowe czyniło go postacią wzorcową dla młodzieży. Obecnie jest błogosławionym katolickim i patronem polskich harcerzy, co podkreśla jego wpływ i znaczenie w kulturze harcerskiej w Polsce.
Życiorys
Stefan Wincenty Frelichowski urodził się 22 stycznia 1913 roku w Chełmży, w domu położonym przy ul. Chełmińskiej 13. W rodzinie piekarza Ludwika Frelichowskiego oraz jego żony Marty, z d. Olszewskiej, dorastał wraz z dwoma starszymi braćmi i trzema młodszymi siostrami.
Był zaangażowany w działalność w swojej parafii jako ministrant, a w latach 1919–1923 uczęszczał do szkoły podstawowej. W tym czasie zafascynował się harcerstwem oraz wziął udział w Sodalicji Mariańskiej. 1 września 1923 roku rozpoczął naukę w Państwowym Gimnazjum Humanistycznym w Chełmży.
W dniu 21 marca 1927 roku, Stefan wstąpił do Związku Harcerstwa Polskiego, do 2 Pomorskiej Drużyny Harcerzy im. Zawiszy Czarnego, gdzie w czerwcu tego samego roku złożył przyrzeczenie harcerskie. Okres ten spędził również na treningach wioślarskich, należąc do Chełmżyńskiego Towarzystwa Wioślanego.
Maturę zdał w czerwcu 1931 roku, po czym w jesieni rozpoczął naukę w Wyższym Seminarium Duchownym w Pelplinie. W seminarium ten młody kapłan aktywnie uczestniczył w wielu organizacjach i kołach seminaryjnych, włączając się w ruch abstynencki oraz działania misyjne i charytatywne związane z diecezjalnym Caritas. Należał także do Seminaryjnego Koła Charytatywnego Kleryków.
14 marca 1937 roku przyjął święcenia kapłańskie w katedrze pelplińskiej, dokonywane przez biskupa chełmińskiego Stanisława Wojciecha Okoniewskiego. Wkrótce po święceniach sprawował funkcję sekretarza oraz kapelana biskupiego, a w styczniu 1938 roku został wikariuszem parafii Świętej Trójcy w Wejherowie, a następnie wikariuszem parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Toruniu od 1 września 1938 roku.
Frelichowski zasłynął jako wzorowy kapłan, który był opiekunem chorych, przyjacielem dzieci oraz młodzieży. Jako redaktor „Wiadomości Kościelnych parafii NMP w Toruniu”, krytykował ideologie nazistowską, a także komunistyczną, wskazując na moralne i materialne problemy ubogich mieszkańców Torunia, jakie stwarzała znieczulica klasy wyższej. Dodatkowo, pełnił funkcję kapelana Pomorskiej Chorągwi Harcerzy ZHP, a w przededniu II wojny światowej był zaangażowany w Pogotowie Harcerek i Harcerzy.
11 września 1939 roku Stefana Frelichowskiego aresztowano przez Gestapo, a reszta księży z jego parafii została niemalże natychmiast zwolniona. On sam jednak pozostał uwięziony przez kilka dni. Najprawdopodobniej powodem aresztowania była jego wcześniejsza działalność w harcerstwie oraz silny wpływ na młodzież. 17 października w Toruniu miały miejsce kolejne masowe aresztowania, a Frelichowski został ponownie aresztowany 18 lub 19 października 1939 roku i osadzony w Forcie VII Twierdzy Toruń.
10 stycznia 1940 roku, po przewiezieniu do obozu przejściowego w Gdańsku-Nowym Porcie, trafił do obozu koncentracyjnego w Stutthofie, gdzie przebywał do kwietnia 1940 roku. Następnie przez pewien czas pracował w żwirowni w Grenzdorfie, a 10 kwietnia 1940 roku został wywieziony do Sachsenhausen, gdzie skierowano go do kostnicy. Na skutek jego postawy był tam szczególnie narażony na szykany ze strony obozowej służby.
14 grudnia 1940 roku przeniesiono go do obozu w Dachau, gdzie otrzymał numer obozowy 22492 w bloku 30. W czasie pobytów w obozach kontynuował swoje kapłańskie obowiązki, nie zgadzając się na podpisanie tzw. Volkslisty. W 1943 roku, współpracując z księżmi Bernardem Czaplińskim i Józefem Jasińskim, pomógł w organizacji „Caritas”, znanej także jako „Caritas bloku 28”.
Na przełomie lat 1944 i 1945 w obozie Dachau wybuchły epidemie tyfusu plamistego i duru brzusznego. Frelichowski z oddaniem zaangażował się w pomoc chorym, co niestety doprowadziło do tego, że sam zaraził się tyfusem plamistym. Połączenie tej choroby z zapaleniem płuc spowodowało jego śmierć 23 lutego 1945 roku. Jego ciało zostało wystawione na widok publiczny przed kremacją. Z jego prawej dłoni amputowano dwa palce, z których jeden po zagipsowaniu umieszczono w specjalnej szkatule, którą w 1985 roku przekazano do kościoła Najświętszej Maryi Panny w Toruniu. Powstała także maska pośmiertna przygotowana przez Stanisława Bieńkę, przedwojennego studenta medycyny. Po wojnie maskę odkopał ks. Marian Żelazek.
Zgodnie z postanowieniem prezydenta Bolesława Bieruta z dnia 17 kwietnia 1948 roku, ks. Frelichowski został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi w walce o Demokrację i Niepodległość.
22 lutego 2003 roku w Katedrze polowej Wojska Polskiego w Warszawie, ogłoszono ks. Frelichowskiego patronem harcerstwa w Polsce.
Upamiętnienia
Wiele instytucji i organizacji czerpie inspirację z życia i dziedzictwa Stefana Wincentego Frelichowskiego, *wspaniałego człowieka i patrona*. Oto kilka ważnych upamiętnień związanych z jego osobą:
- Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Toruńskiej im. Błogosławionego Księdza Stefana Wincentego Frelichowskiego w Toruniu, które zostało ustanowione 8 września 1993 roku,
- Szkoła podstawowa w Turzy Wielkiej, znajdująca się w gminie Działdowo, na którą nadano imię Frelichowskiego 15 kwietnia 2005 roku,
- Szkoła Podstawowa nr 19 w Toruniu, od 16 grudnia 2010 roku nosząca jego imię,
- Szkoła Podstawowa nr 3 w Chełmży, która również upamiętnia jego osobę,
- Patron 63 Kampinoskiej Drużyny Harcerek „Droga”, od lutego 2018 roku,
- Szkoła Podstawowa w Nicwałdzie, która otrzymała imię Frelichowskiego 12 października 2018 roku.
Każde z tych miejsc stanowi ważny element w zachowaniu dziedzictwa Frelichowskiego oraz w zachęcaniu młodych ludzi do naśladowania jego animuszu i poświęcenia dla innych.
Relikwie i sanktuaria
Relikwie związane z bł. Stefanem Wincentym Frelichowskim są starannie przechowywane w różnych miejscach, które mają istotne znaczenie dla wierzących. Znajdują się one m.in. w ścianie sanktuarium bł. Stefana Wincentego Frelichowskiego, które usytuowane jest w kościele pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Toruniu. Ponadto, relikwie można również odnaleźć w Wyższym Seminarium Duchownym w Toruniu, które odgrywa ważną rolę w formacji duchowej. Kolejnym miejscem, gdzie przechowywane są te cenne relikwie, jest kaplica w Pałacu Prezydenckim w Warszawie, co świadczy o ich znaczeniu w szerszym kontekście narodowym.
Proces beatyfikacyjny
Proces beatyfikacyjny ks. Stefana Wincentego Frelichowskiego rozpoczął swoje działania na początku lat 60-tych XX wieku. Wówczas ks. dr Kazimierz Józef Kowalski podjął prace przygotowawcze, które miały na celu wszczęcie procesu informacyjnego związane z beatyfikacją. Sam proces oficjalnie zainicjowano w roku 1963 i dotyczył on zagadnienia heroiczności cnót duchowych ks. Frelichowskiego.
W okresie od 1964 do 1972, a także w latach 1982-1992, przesłuchiwano licznych świadków, którzy mogli dostarczyć istotnych informacji na temat życia i działalności kandydata do beatyfikacji. Dalsze działania związane z procesem podjął 12 stycznia 1994 roku biskup toruński, Andrzej Suski. W rezultacie diecezjalne dochodzenie dotyczące męczeństwa ks. Frelichowskiego zakończyło się 18 lutego 1995 roku.
Historycznym wydarzeniem było 7 czerwca 1999 roku, kiedy to na toruńskim lotnisku Jan Paweł II dokonał beatyfikacji ks. Frelichowskiego, co stanowiło wielkie osiągnięcie dla całej wspólnoty katolickiej oraz był to moment ogromnej radości dla jego zwolenników.
Rok 2013 – Rokiem bł. ks. phm. Stefana Wincentego Frelichowskiego
W 2013 roku obchodzona była szczególna rocznica związana z postacią Stefana Wincentego Frelichowskiego. Z tej okazji Hufce ZHP przygotowały szereg inicjatyw, aby uhonorować jego pamięć oraz zasługi.
Obchodzimy 100-lecie urodzin Stefana Wincentego Frelichowskiego, a także 75-lecie jego mianowania kapelanem Chorągwi Pomorskiej ZHP oraz 10-lecie ogłoszenia go patronem polskich harcerzy. W dniu 18 listopada 2012 roku Rada Naczelna ZHP przyjęła uchwałę, w której wyraziła swoje najwyższe uznanie dla tej niezwykłej postaci, która całym swoim życiem poświęciła się służbie Bogu oraz ludziom.
Rada Naczelna ZHP przyjęła także decyzję o ogłoszeniu roku 2013 „Rokiem bł. ks. phm. Stefana Wincentego Frelichowskiego – patrona polskich harcerzy”. W ramach tego przedsięwzięcia zachęcono wszystkie komendy do podejmowania działań mających na celu uczczenie jego pamięci.
Przy okazji stulecia urodzin mogliśmy uczestniczyć w międzynarodowym zlocie harcerzy i skautów „Wicek 2013”, który odbył się w Toruniu w dniach od 6 do 12 sierpnia 2013 roku. Zlot ten stanowił doskonałą okazję do wspólnego świętowania i upamiętnienia tak ważnej postaci w historii harcerstwa.
Pozostali ludzie w kategorii "Duchowieństwo i religia":
Jerzy Gołębiewski | Roman Lewandowski (duchowny) | Sławomir Oder | Tadeusz Glemma | Michał Czajkowski (duchowny)Oceń: Stefan Wincenty Frelichowski